Νέος «κόφτης» χρεών - Ποια υπερχρεωμένα νοικοκυριά δικαιούνται «δεύτερη ευκαιρία»

«Δεύτερη ευκαιρία» προσφέρει η Δικαιοσύνη στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά προκειμένου να διορθώσουν την αρχική ευνοϊκή ρύθμιση των χρεών τους, πετυχαίνοντας ακόμη μεγαλύτερη ελάφρυνση αν μετά τον πρώτο δικαστικό διακανονισμό η οικονομική τους κατάσταση επιδεινώθηκε ή εμφανίστηκαν σημαντικά προβλήματα υγείας.

Αποφάσεις διαφόρων Ειρηνοδικείων της χώρας επικαλούμενες το κοινωνικό κράτους δικαίου και την υπερχρέωση οικογενειών με ευθύνη της πολιτείας και των τραπεζών, δέχονται ότι επιτρέπεται να τροποποιηθεί και να βελτιωθεί η αρχική ρύθμιση, με την υποβολή αίτησης για μεταρρύθμισή της ακόμη και αναδρομικά εφόσον μεσολάβησαν γεγονότα που δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο τη ζωή του οφειλέτη.

Δικαστικές αποφάσεις – ανάσα περιφερειακών Ειρηνοδικείων για το νόμο Κατσέλη αποκρούουν ενστάσεις τραπεζών ότι είναι καταχρηστική ή «διορθωτική» απόφαση μιας ήδη ευνοϊκής για τον δανειολήπτη ρύθμισης και ανάβουν το «πράσινο φως» για νέο «κόφτη» χρεών, που μπορεί να προκύψει όχι μόνο με αίτηση μεταρρύθμισης αλλά και με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων για προσωρινή δικαστική διαταγή, εφόσον χειροτέρευσαν οι συνθήκες διαβίωσης και τα εισοδήματα του υπερχρεωμένου νοικοκυριού.

Κατά τις πρωτοποριακές αυτές αποφάσεις, η «δεύτερη ευκαιρία» για μια βελτιωμένη ρύθμιση αναδρομικά μπορεί να δοθεί σε κάθε περίπτωση ανατροπής των βιοτικών αναγκών και δεδομένων του οφειλέτη αρκεί να αποδεικνύεται η εκ των υστέρων επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, που δικαιολογεί την αναπροσαρμογή των συμφωνημένων δόσεων, ανάλογα με τις νέες συνθήκες.

Έτσι επιτρέπεται αναδρομικό δικαστικό «κούρεμα» των οφειλών, εάν μετά την αρχική ρύθμιση, ο υπερχρεωμένος δανειολήπτης υπέστη νέα μείωση αποδοχών ή εάν απολύθηκε και αδυνατεί να βρει νέα εργασία ή όταν προέκυψαν σοβαρά προβλήματα υγείας για τον ίδιο ή για μέλη της οικογένειάς του, ή όταν αυξήθηκαν στην πορεία της ζωής του οι βιοτικές ανάγκες και οι σχετικές οικονομικές υποχρεώσεις.

Περίπτωση

Αυτό μπορεί να συμβεί, ενδεικτικά, όχι μόνο στην περίπτωση που διευρυνθεί η οικογένειά του με την απόκτηση (και άλλου) παιδιού, αλλά και στην περίπτωση που αυξηθούν γενικά οι διατροφικές ανάγκες αλλά και οι υποχρεώσεις σπουδών των παιδιών λόγω εισαγωγής τους σε ΑΕΙ-ΤΕΙ άλλης πόλης από τον τόπο διαμονής της οικογένειας, αλλά και λόγω ανάγκης παρακολούθησης φροντιστηρίου για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, για ξένη γλώσσα κ.λπ.

Στις δικαστικές αποφάσεις επισημαίνεται ότι η δυνατότητα ευνοϊκότερης ρύθμισης των οφειλών (μέχρι και απαλλαγή από αυτές) βρίσκει τη νομιμοποίησή της ευθέως στο ίδιο το κοινωνικό κράτος δικαίου, που επιτάσσει ο πολίτης να μην εγκαταλειφθεί σε μια κατάσταση χωρίς διέξοδο και προοπτική, από την οποία ούτε οι πιστωτές μπορούν, άλλωστε, να αντλήσουν οποιοδήποτε κέρδος.

Ακόμα τονίζεται ότι μια τέτοια απαλλαγή χρεών δεν παύει να εξυπηρετεί ευρύτερα και το γενικό συμφέρον, καθώς οι πολίτες επανακτούν ουσιαστικά μέσω αυτών των διαδικασιών την αγοραστική τους δύναμη, προάγοντας την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα.

Τα Ειρηνοδικεία επικαλούνται επίσης τη νομολογιακή γραμμή που δέχεται ότι οι επίμαχες διατάξεις για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά είναι σύμφωνες με επιταγές του Συντάγματος για την προστασία της ανθρώπινης αξίας, της οικογένειας, της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, καθώς και για το κοινωνικό κράτος δικαίου.

Ακόμα επισημαίνουν ότι στην αυξανόμενη υπερχρέωση των νοικοκυριών συνέβαλαν ανενόχλητα η εισοδηματική στενότητα, τα υψηλά επιτόκια στον χώρο ιδίως της καταναλωτικής πίστης, οι επιθετικές πρακτικές προώθησης πιστώσεων, οι ατυχείς προγραμματισμοί και τα απρόβλεπτα γεγονότα στη ζωή των δανειοληπτών (όπως η απώλεια εργασίας, οι μεγάλες περικοπές αποδοχών, μισθών ή συντάξεων, η υπερφορολόγηση κ.λπ.), παράγοντες που έδρασαν καταλυτικά, υπό την απουσία θεσμών συμβουλευτικής υποστήριξης των καταναλωτών σε θέματα υπερχρέωσης, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους και να υφίστανται τις αλυσιδωτά καταστροφικές συνέπειες.

Ανοιξε ο δρόμος και για ανατροπές με ευνοϊκότερες ρυθμίσεις

Ανοίγοντας τον δρόμο και για άλλες ανατροπές με αντίστοιχες ευνοϊκότερες ρυθμίσεις, η Δικαιοσύνη έκανε δεκτές:

- Αίτηση δανειολήπτη για μεταρρύθμιση της αρχικής ρύθμισης του Ειρηνοδικείου Κρωπίας, που είχε επιβάλει να πληρώνει μηνιαίως δόσεις 700 ευρώ σε 4 πιστωτικά ιδρύματα επί 20ετία για τη διάσωση της ακίνητης περιουσίας του, καθώς οι συνολικές οφειλές του είχαν ανέλθει σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.

Περίπου δύο χρόνια μετά τη ρύθμιση ο δανειολήπτης έχασε την εργασία του ως ασφαλιστικός σύμβουλος και το μέσο μηνιαίο εισόδημα των 700 ευρώ, ενώ εδώ και ενάμιση χρόνο παραμένει άνεργος, ζώντας με τη συνεισφορά της συζύγου του που εργάζεται στην ΕΛ.ΑΣ. και πλέον συντηρεί την 5μελή οικογένειά τους με τον μισθό της (1.279 ευρώ).

Το δικαστήριο κρίνοντας ότι το εισόδημα που θα απέμενε βάσει των αρχικών δόσεων δεν θα αρκούσε για να καλύψει τις βασικές ανάγκες διατροφής, ένδυσης, ηλεκτροφωτισμού, ύδρευσης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και εκπαίδευσης τριών ανήλικων παιδιών, αλλά και του ζεύγους, κατέληξε ότι λόγω του μεγάλου ύψους των οφειλών και της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας η μηνιαία δόση πρέπει να περικοπεί από τα 700 στα 400 ευρώ για το διάστημα της 5ετούς διάρκειας ρύθμισης, κάνοντας δεκτή τη μεταρρύθμισή της και αποκρούοντας τις τραπεζικές ενστάσεις ότι η σχετική αίτηση είναι καταχρηστική και η νέα ευνοϊκότερη δόση δυσανάλογα μικρή.

• Αίτηση δανειολήπτη στην Αχαΐα για βελτίωση της αρχικής ρύθμισης που επέβαλε το Ειρηνοδικείο Πατρών για καταβολή 80 ευρώ μηνιαίως και παρακράτηση άλλων 200 ευρώ από τον μισθό του ως δημοσίου υπαλλήλου, αφού οι αποδοχές του από 1.050 ευρώ μειώθηκαν μέσα σε λίγους μήνες σε 843 ευρώ, γιατί δεν πληρωνόταν πλέον προσαυξήσεις για νυχτερινή εργασία και Σαββατοκύριακα.

Ανάγκες

Παράλληλα διαπιστώθηκε ότι πολλαπλασιάστηκαν οι βιοτικές ανάγκες του, αφού αυξήθηκαν οι απαιτούμενες δαπάνες για δίδακτρα που όφειλε να καταβάλλει για ξενόγλωσσες σπουδές των παιδιών του και σε συνδυασμό με την επιδείνωση των οικονομικών του το δικαστήριο έκρινε αναγκαία τη μεταρρύθμιση και την περικοπή της δόσης στο μισό.

• Τη βελτίωση της αρχικής ρύθμισης που είχε κάνει Ειρηνοδικείο στην Κρήτη για χρέος λίγο μεγαλύτερο των 110.000 ευρώ, σύμφωνα με την οποία έπρεπε να καταβάλλεται δόση 200 ευρώ επί 20ετία για διάσωση της κατοικίας του δανειολήπτη, η οποία μειώθηκε στο μισό επειδή μειώθηκαν στο μισό και οι αποδοχές του.

Η νομολογία μπορεί να λειτουργήσει αντίστροφα

Δικαστικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι η νομολογία για βελτιωμένες δόσεις όταν επιδεινώνονται τα οικονομικά μπορεί να λειτουργήσει και αντίστροφα, εφόσον διαπιστωθεί σημαντική καλυτέρευση των οικονομικών σε σταθερή βάση (π.χ. μόνιμη εργασία, κληρονομιά).

Πηγή: Έθνος