«Σιωπηρή» επανάσταση απειλεί τους εργαζόμενους

Η ημέρα που θα πηγαίνει κανείς στη δουλειά του και θα του λέει καλημέρα ένα... ρομπότ φαντάζει ως ταινία επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο, το ενδεχόμενο αυτό δεν είναι πλέον και τόσο μακρινό.

Τα ευρήματα της πρώτης Ευρωπαϊκής Έρευνας Δεξιοτήτων και Εργασίας, που διεξήγαγε το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (Cedefop) στα 28 κράτη -μέλη της ΕΕ, δείχνουν ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ενηλίκων εργαζομένων στην Ελλάδα και στην ΕΕ έχουν υποστεί, προσφάτως, σημαντικές τεχνολογικές αλλαγές στο εργασιακό τους περιβάλλον.

Είναι ενδεικτικό ότι το 43% των Ελλήνων εργαζόμενων είδε να μεταλλάσσονται τα μηχανήματα και τα πληροφοριακά συστήματα που χρησιμοποιούσε τα τελευταία πέντε έτη. Μάλιστα, περίπου το 20% των εργαζομένων στην Ελλάδα πιστεύει ότι θα είναι παρωχημένες οι δεξιότητες του στην επόμενη πενταετία, ενώ το 11% αντιμετωπίζει υψηλό ρίσκο τεχνολογικής απαξίωσης.

Μπροστά στη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για ψηφιακές δεξιότητες στην αγορά εργασίας, οι Ελληνες είναι ανοχύρωτοι: έρευνα του ΟΟΣΑ κατέδειξε ότι το 48% των ενηλίκων μπορούν να χειρίζονται μόνο βασικές ψηφιακές εφαρμογές, όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή την περιήγηση στο διαδίκτυο, ενώ μόλις το 3% των νέων κατέχει το υψηλότερο δυνατό επίπεδο ψηφιακών δεξιοτήτων όταν ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 8%. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι, το έλλειμμα ψηφιακών δεξιοτήτων καθώς το 17% των Ελλήνων εργαζομένων δηλώνει ότι οι ψηφιακές τους δεξιότητες υστερούν σε σχέση με το επίπεδο που απαιτεί η εργασία τους.

Ειδικότερα, οι σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, όπως η ανάπτυξη των τρισδιάστατων εκτυπωτών, τα Big Data, το Ιντερνετ των Πραγμάτων (διασύνδεση όλων των συσκευών μεταξύ τους) και η ρομποτική επηρεάζουν πλέον σε σημαντικό βαθμό πολλούς χώρους εργασίας στις αναπτυγμένες οικονομίες του κόσμου. «Με τέτοια ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογικής ανάπτυξης και της τεχνητής νοημοσύνης δεν θα αργήσουμε να δούμε παραδοσιακές θέσεις εργασίας, όπως οδηγούς μηχανοκίνητων οχημάτων, χειριστές βιομηχανικών εξαρτημάτων, αλλά και υπάλληλους γραφείου να εξαλείφονται και να αντικαθίστανται από ρομπότ», τονίζει στην «ΗτΣ» ο Δρ. Κωνσταντίνος Πουλιάκας, Εμπειρογνώμονας του Cedefop. «Πρόκειται περί μιας σιωπηρής επανάστασης η οποία ενδέχεται και να ευθύνεται εν μέρει για τις πρόσφατες εξελίξεις σε πολιτικό επίπεδο, όπως η εκλογή του Τραμπ στις ΗΠΑ και το Brexit, και θα θρέψει την περαιτέρω δυσαρέσκεια της μεσαίας τάξης στο μέλλον», συμπληρώνει ο ίδιος.

Πράγματι, τις τελευταίες δεκαετίες έχει αλλάξει σημαντικά η δομή της απασχόλησης στις περισσότερες αναπτυγμένες οικονομίες του πλανήτη, καθώς παρατηρείται μια σταδιακή «πόλωση» της που πιθανώς να εξηγεί το γιατί τα εισοδήματα της μεσαίας τάξης έχουν συρρικνωθεί. Από την μια πλευρά, αυξάνεται η απασχόληση σε επαγγέλματα που βασίζονται σε υψηλές δεξιότητες (π.χ. επιστημονικές και επαγγελματικές υπηρεσίες), καθώς και στην παροχή προσωπικών υπηρεσιών, ενώ από την άλλη συρρικνώνεται ραγδαίως η απασχόληση επαγγελμάτων που παραδοσιακά βασίζονται σε άτομα μεσαίου εκπαιδευτικού επιπέδου.

Ανησυχητικά ευρήματα
Οι τέσσερις στους δέκα (43%) Ελληνες εργαζόμενοι έχουν βιώσει, τα τελευταία πέντε χρόνια, σημαντικές αλλαγές στις τεχνολογίες που χρησιμοποιούν στο χώρο εργασίας τους, όπως κατέδειξε η πανευρωπαϊκή έρευνα του Cedefop. Οι τεχνολογικές αλλαγές στην Ελλάδα βρίσκονται σε παρόμοιο επίπεδο με τον μέσο όρο της ΕΕ. Σε ορισμένες χώρες, όπως σε Φινλανδία, Ιρλανδία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο, μεγαλύτερο ποσοστό εργαζομένων (άνω του 50%) είναι ευάλωτο στις τεχνολογικές εξελίξεις.

Η διαφορά
Οι μηχανές δεν έχουν τρεις δεξιότητες

Πολλοί απορρίπτουν το επιχείρημα ότι οι σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις θα οδηγήσουν σταδιακά στο λεγόμενο «τέλος της εργασίας», καθώς προηγούμενες τεχνολογικές επαναστάσεις συνοδεύτηκαν από μιας απίστευτης έκτασης βελτίωσης της ευημερίας των ανθρώπων. Όμως, αυτό που διαφέρει σήμερα είναι ότι η τεχνολογική εξέλιξη αρχίζει να επηρεάζει ακόμα και επαγγέλματα που πριν από μερικά χρόνια φάνταζε απίθανο. Για παράδειγμα, το ενδεχόμενο να κυκλοφορούν στους δρόμους αυτόνομα αυτοκίνητα είναι πλέον ζήτημα χρόνου.

Παρόλο, όμως, που τα ρομπότ εκτελούν μερικά καθήκοντα πολύ καλύτερα απ ΄ ό, τι οι άνθρωποι, ειδικότερα εκείνα που απαιτούν μονότονη και επίμονη εργασία, οι μηχανές δεν διαθέτουν (ακόμη) τρεις σημαντικές δεξιότητες: την ικανότητα να εκτελούν χωρο-σύνθετες και ομαδικές εργασίες, τη δημιουργικότητα, καθώς και συναισθηματική νοημοσύνη.

«Στην μάχη μεταξύ των ρομπότ και των ανθρώπων, φαίνεται ξεκάθαρα ότι η πλάστιγγα γέρνει προς την μεριά των μηχανών», επισημαίνει ο κ. Πουλιάκας.

Και προσθέτει: «Όμως αυτό δεν χρειάζεται να είναι απαραίτητα αρνητική εξέλιξη. Ας αφήσουμε τα ρομπότ να εκτελέσουν τα πιο βαρετά και επίπονα καθήκοντα και ας απολαύσουμε οι άνθρωποι περισσότερο χρόνο για δημιουργική σκέψη και δημιουργία. Όμως, για να εξαπλωθούν τα οφέλη στο μεγαλύτερο μερίδιο των ανθρώπων, θα πρέπει να διασφαλισθεί η συμμετοχή των εργαζομένων στην κερδοφορία που θα προκύπτει από τις μηχανές και τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους. Και οι νέοι άνθρωποι που καλούνται σήμερα να επιλέξουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία θα πρέπει να έχουν πάντοτε στο πίσω μέρος του μυαλού τους την εξής ερώτηση: το επάγγελμα που θα επιλέξω μπορεί να αντικατασταθεί από ένα ρομπότ;»

Πηγή