Ακόμη πιο σκληρό το μνημόνιο χωρίς την παρουσία του ΔΝΤ

Νέο τοπίο στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές διαμορφώνει το διπλό μήνυμα που έστειλαν Βερολίνο και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Πλέον, έπειτα από τις τελευταίες εξελίξεις τα πάντα είναι στον αέρα και κανείς δεν μπορεί να προκαταβάλει τις αποφάσεις, όχι τόσο στις 26 Ιανουαρίου (ημερομηνία που έχει χαθεί για την Ελλάδα) αλλά ούτε καν και στο επόμενο Eurogroup τον Φεβρουάριο.

Εκφράζονται φόβοι ακόμη και για μετάθεση των όποιων αποφάσεων για τον Μάρτιο ή και αργότερα, ένα σενάριο που δεν ευνοεί σε καμιά περίπτωση την ελληνική πλευρά. Μπορεί οι 4 - 5 πρώτοι μήνες να μην είναι πιεστικοί ως προς τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας, όσο όμως πλησιάζει ο Ιούλιος, όπου θα απαιτηθούν 7,4 δισ. ευρώ για την εξυπηρέτηση του χρέους, τόσο θα επανέρχονται οι εφιάλτες της πιστωτικής ασφυξίας.

Τα μηνύματα από τους δανειστές δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά, παρά την αισιοδοξία της κυβέρνησης ότι μπορεί να κλείσει η αξιολόγηση χωρίς... θρίλερ. Το πιο σημαντικό είναι ότι η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ της Σκύλλας που έχει έδρα το Βερολίνο και της Χάρυβδης που βρίσκεται στην έδρα του ΔΝΤ.

Και οι επίσημες τοποθετήσεις δείχνουν έναν δρόμο: Οτι η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αποδεχθεί νέα μέτρα, ουσιαστικά ένα νέο Μνημόνιο ή «Μνημόνιο plus», είτε το ΔΝΤ παραμείνει στο πρόγραμμα είτε φύγει. Αλλωστε, παρά τις προθέσεις του Ταμείου για παραμονή, τα πάντα θα εξαρτηθούν και από τη στάση του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Ντ. Τραμπ, ο οποίος αναλαμβάνει την επόμενη εβδομάδα. Ο ίδιος, όσο και σύμβουλοί του, έχουν εκφραστεί αρνητικά ως προς την εμπλοκή του Ταμείου σε ευρωπαϊκά προβλήματα, όπως το ελληνικό, όμως, είναι μια θέση που μπορεί να αλλάξει.

Τι θέλει το Ταμείο

Το Ταμείο δηλώνει ξεκάθαρα ότι είναι υπέρ της υιοθέτησης χαμηλών πλεονασμάτων, της τάξης του 1,5% εκτιμώντας ότι είναι αδύνατον η Ελλάδα να πιάσει υψηλότερους στόχους. Στην περίπτωση αυτή το ΔΝΤ δεν ζητά επιπλέον μέτρα, όμως, αν επιμένει η Ευρώπη σε πλεονάσματα 3,5% τότε απαιτεί σκληρές μεταρρυθμίσεις. Οπως έχει δηλώσει ο Π. Τόμσεν, τα μέτρα αυτά είναι συγκεκριμένα:

• Μείωση συντάξεων, ακόμη και πάνω από 30% με την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς.

• Μείωση στο αφορολόγητο όριο, στα 7.000 ή 5.000 ευρώ, κάτι που θα γεμίσει τα ταμεία με επιπλέον φόρους, όμως, θα «στραγγαλίσει» νοικοκυριά και επιχειρήσεις και θα στεγνώσει η ρευστότητα στην αγορά.

• Στο τραπέζι έχει πέσει ακόμη και αύξηση του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ από 13% σε 14%, κάτι που πάντως δεν επιβεβαιώνει καμιά πλευρά.

Ομως, το σενάριο της αποχώρησης του Ταμείου φαντάζει πλέον ως πιο πιθανό, αφού για πρώτη φορά ο Β. Σόιμπλε δείχνει να το συζητά, ενώ το επιθυμεί και η ελληνική κυβέρνηση. Σε χθεσινό non paper το Μαξίμου επανέλαβε ότι η αποχώρηση του ΔΝΤ θα ήταν διέξοδος. Ανέφερε συγκεκριμένα: «Η πιθανότητα συνέχισης του προγράμματος χωρίς το ΔΝΤ ή με παρουσία του χωρίς χρηματοδότηση, και άρα χωρίς κεντρικό ρόλο, είναι μία εξέλιξη που μπορεί να αποτελέσει διέξοδο στο δομικό πρόβλημα ασυμφωνίας μεταξύ των Θεσμών που αποτελεί διαρκή τροχοπέδη για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης χωρίς νέα μέτρα και την επιτυχή ολοκλήρωση του ελληνικού προγράμματος. Η άποψη ότι η Ευρώπη έχει θεσμικό πλαίσιο υποστήριξης από μόνη της, δεν είναι καινούρια. Κερδίζει διαρκώς έδαφος σε ευρωπαϊκούς θεσμούς και από την ελληνική πλευρά είναι εν τέλει καλοδεχούμενη, αρκεί οι πρωτοβουλίες και οι αποφάσεις να παρθούν γρήγορα».

Αυτό σημαίνει ότι η Αθήνα θα ήθελε να φύγει από τα πόδια της το ΔΝΤ και οι διαπραγματεύσεις να γίνονται μόνο με τους Ευρωπαίους. Προφανώς στην κυβέρνηση θεωρούν ότι είναι πιο διαχειρίσιμοι οι εκπρόσωποι ευρωπαϊκών χωρών παρά ο Π. Τόμσεν και οι τεχνοκράτες του Ταμείου που έχουν κατηγορηθεί ουκ ολίγες φορές για λάθη στο πρόγραμμα που κόστισαν ακριβά, αλλά και για εμμονές που βουλιάζουν ακόμη περισσότερο την οικονομία.

Είναι, όμως, έτσι; Δηλαδή η αποχώρηση του ΔΝΤ θα σημάνει και μείωση της πίεσης προς την Ελλάδα; Οι προθέσεις του Β. Σόιμπλε δεν δείχνουν κάτι τέτοιο, αφού φαίνεται να διαμηνύει ότι αν το Ταμείο φύγει τότε θα πρέπει να γίνει με νέους όρους: ««Σε περίπτωση που το Ταμείο αποχωρήσει, τότε οι Ευρωπαίοι ενδέχεται να καταλήξουν σε μια δική τους λύση εντός του ευρωπαϊκού νομισματικού συστήματος, όπως είχαμε προτείνει ήδη στην αρχή της ελληνικής κρίσης η τότε υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Κριστίν Λαγκάρντ και εγώ. Σε αυτή την περίπτωση όμως θα πρέπει οι Ευρωπαίοι να επιβάλουν όσα συμφωνήθηκαν σαφώς πιο αποτελεσματικά».

Νέο σύμφωνο

Η ερμηνεία αυτής της δήλωσης θα μπορούσε να σημάνει την υπογραφή μιας νέας συμφωνίας, μόνο με τους Ευρωπαίους, οι οποίοι, ωστόσο, έχουν διαμηνύσει ότι πρέπει να υλοποιηθούν τα συμφωνηθέντα. Δηλαδή ακόμη και τα πλεονάσματα 3,5%, κάτι που σημαίνει νέα μέτρα ή «μνημόνιο plus», μετά το τέλος του προγράμματος το 2018. Αλλωστε, μια νέα συμφωνία Ελλάδας - Ευρώπης θα έπρεπε να περάσει απ’ όλα τα κοινοβούλια της Ε.Ε. κάτι που, χωρίς την παρουσία του ΔΝΤ, θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο ή στην καλύτερη περίπτωση θα υποχρέωνε την Αθήνα να πάρει ακόμη περισσότερες και σκληρότερες εγγυήσεις.

Αν η κυβέρνηση ευελπιστεί σε καλύτερους όρους θα πρέπει να περάσει το «σκόπελο Σόιμπλε», ο οποίος είναι πιο σκληρός από τους... σκληρούς τεχνοκράτες του ΔΝΤ. Παρά το γεγονός ότι χθες το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών επιχείρησε να ανασκευάσει μερικώς τη «στροφή» σε ό,τι αφορά την αναγκαιότητα της παρουσίας του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, η αλήθεια είναι ότι οι σχέσεις του Ταμείου με το Βερολίνο είναι οριακές επειδή το πρώτο επιμένει στη γενναία ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, ενώ η γραμμή Σόιμπλε είναι πως δεν χρειάζεται απομείωση αλλά μεταρρυθμίσεις.

Μαξίμου: Συμφωνία χωρίς μέτρα 

Μισογεμάτο βλέπει το ποτήρι της αξιολόγησης η κυβέρνηση καθώς κρίνει ότι η νέα παρέμβαση Σόιμπλε είναι προς τη σωστή κατεύθυνση καθώς δεν προκρίνει νέο μνημόνιο. Σε non paper που έδωσε το Μαξίμου το βράδυ της Παρασκευής τονίζει ότι «αν αποχωρήσει το ΔΝΤ η δεύτερη αξιολόγηση κλείνει άμεσα, χωρίς νέα μέτρα, καθώς σήμερα η αντίθεση είναι δομική ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και το ΔΝΤ».

Οπως εκτιμά η κυβέρνηση ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών για πρώτη φορά παραδέχεται ότι η Ευρωζώνη έχει τα εργαλεία να στηρίξει την Ελλάδα και χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ. Επίσης αναφέρει ότι ο κ. Σόιμπλε σε ερώτηση της SZ αν θα υπάρξουν αντιδράσεις σε περίπτωση αποχώρησης του ΔΝΤ επισήμανε ότι «δεν θα υπάρξει καμιά εσωτερική αντίδραση, γιατί επιθυμούμε πραγματικά να τηρηθούν οι συμφωνίες».

Το Μαξίμου τονίζει ότι πουθενά ο Γερμανός υπουργός δεν μιλά για 4ο Μνημόνιο, αντίθετα μιλά για τήρηση των συμφωνηθέντων. Είναι προφανής η προσπάθεια της κυβέρνησης να στηρίξει τη θέση της ότι η αποχώρηση του Ταμείου θα μπορέσει να ανοίξει το δρόμο για έναν έντιμο συμβιβασμό με τους Ευρωπαίους, χωρίς νέα μέτρα, αλλά μόνο με τήρηση της συμφωνίας.

Πηγή