Τα κύρια ποτάμια της Μακεδονίας.

Γαλλικός ποταμός

Εκβολές Γαλλικού ποταμού Νώντας Στυλιανίδης

Ο Γαλλικός ποταμός πηγάζει από τα Κρούσια όρη, στο Κιλκίς. Μετά από μια διαδρομή 65 χλμ. εκβάλει στο Θερμαϊκό κόλπο. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Εχέδωρος, «ο έχων δώρα», καθώς στην άμμο της κοίτης του υπήρχαν ψήγματα χρυσού. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι όταν ο Ξέρξης πέρασε μέσα από την Μακεδονία στον δρόμο του προς την Ελλάδα ο στρατός του ήπιε όλο το νερό του ποταμού και τον ξέρανε!

Σε μεγάλο τμήμα της κοίτης του, ο Γαλλικός δεν έχει συνεχόμενη επιφανειακή ροή, εξαιτίας της μακρόχρονης εκμετάλλευσης των υδατικών του πόρων. Ο Γαλλικός ποταμός «αναστήθηκε» τα τελευταία χρόνια χάρη στον Αλιάκμονα! Μεγάλες ποσότητες νερού, με προορισμό την υδροδότηση του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, περισσεύουν και από εκεί διοχοτεύονται στην κοίτη του Γαλλικού.

Στις εκβολές του Γαλλικού συναντάμε ένα σύστημα τριών μεγάλων νερόλακκων που δημιουργήθηκαν από χωματοληψίες των προηγούμενων δεκαετιών. Οι «λιμνούλες» αυτές δημιουργήθηκαν τυχαία, αλλά σήμερα σφύζουν από ζωή φιλοξενώντας φαλαρίδες, κορμοράνους, λαγγόνες, σπάνια είδη ερωδιών και το χειμώνα πάπιες, αργυροπελεκάνους, φοινικόπτερα, κύκνους και γερακίνες.


Αξιός ποταμός






Αξιός ποταμός Λία Παπαδράγκα

Ο Αξιός, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός που διασχίζει την Ελλάδα και ο δεύτερος μεγαλύτερος των Βαλκανίων, με μήκος 380 χλμ., από τα οποία τα 76 χλμ. βρίσκονται σε ελληνικό έδαφος.

Πηγάζει από την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, αλλά και από το όρος Βαρνούντα στον νομό Φλώρινας, και εκβάλλει στο Θερμαϊκό κόλπο. Αποτελεί τον κύριο τροφοδότη γλυκού νερού και ιζημάτων του Θερμαϊκού κόλπου

Ο Όμηρος τον αποκαλεί βαθυδίνην και ευρυρρέοντα, δηλαδή αυτόν που είναι βαθύς, εμφανίζει δίνες και έχει ευρεία κοίτη. Στην Π.Γ.Δ.Μ., όπου βρίσκεται και το μεγαλύτερο τμήμα του ποταμού, ονομάζεται Βαρδάρης., ενώ στην Ελλάδα, Βαρδάρης ονομάζεται ο βορειοδυτικός άνεμος που φυσά κατά μήκος της κοιλάδας του Αξιού ποταμού.

Στις αρχές του 20ου αιώνα η εκβολή του Αξιού ήταν λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Θεσσαλονίκης απειλώντας με αποκοπή τη θαλάσσια πρόσβαση στο λιμάνι λόγω της συνεχούς απόθεσης φερτών υλών στον Θερμαϊκό. Στη δεκαετία του 1930 η κοίτη του ποταμού μετατοπίστηκε με τεχνικά έργα στη θέση που βρίσκεται σήμερα. Από τότε το δέλτα του ποταμού εξελίχθηκε γρήγορα δημιουργώντας μία εκτεταμένη δελταϊκή πεδιάδα. Πάντως, πρόσφατες μετρήσεις δείχνουν ότι κατά τα τελευταία 30 χρόνια το δέλτα διαβρώνεται, εξαιτίας της μείωσης της υδατοπαροχής και στερεοπαροχής του ποταμού. Κατά μήκος της κοίτης του Αξιού υπάρχουν μέχρι στιγμής 13 φράγματα από τα οποία τα δώδεκα είναι σε παραπόταμούς του στην Π.Γ.Δ.Μ.
Την άνοιξη και το καλοκαίρι, στα παραποτάμια δάση και τις νησίδες του Αξιού συγκεντρώνονται για να αναπαραχθούν χιλιάδες ζευγάρια ερωδιών: λευκοτσικνιάδες, κρυπτοτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, νυχτοκόρακες, χουλιαρομύτες και αργυροτσικνιάδες, σχηματίζοντας μαζί με χαλκόκοτες, λαγγόνες και κορμοράνους μια από τις μεγαλύτερες μεικτές αποικίες πουλιών στην Ελλάδα.

Λουδίας ποταμός



Οι εκβολές του Λουδία Γιώργος Χατζησπύρου
Ο Λουδίας, στο παρελθόν συγκέντρωνε τα νερά που πήγαζαν από τα όρη Βόρας, Βέρμιο και Πάικο. Τα νερά αυτά κατέληγαν στη λίμνη των Γιαννιτσών και από εκεί έρεαν προς τον Θερμαϊκό. Σήμερα, μετά την αποξήρανση της λίμνης των Γιαννιτσών, ο Λουδίας δεν είναι πια ένα φυσικό ποτάμι, αλλά αποτελεί ουσιαστικά ένα τεχνητό κανάλι μήκους 40 χλμ., στο οποίο αποστραγγίζουν τα νερά τους η πεδιάδα των Γιαννιτσών και μέρος της πεδιάδας Ημαθίας. Διανοίχτηκε τη δεκαετία του 1930, όταν έγιναν τα έργα αποξήρανσης της λίμνης των Γιαννιτσών.

Αλιάκμονας ποταμός


To δέλτα του Αλιάκμονα Γιάννης Κομπατσιάρης
Ο Αλιάκμονας είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της χώρας. Από τις πηγές του στο Γράμμο και το Βόιο, διατρέχει μία διαδρομή περίπου 350 χλμ. ως την εκβολή του στο Θερμαϊκό. Στον Αλιάκμονα εκβάλλει και η Τάφρος 66, μήκους 35 χλμ. Η τάφρος 66 σχεδιάστηκε για να δέχεται μέρος από τα νερά που προέρχονται από το αποστραγγιστικό δίκτυο της πρώην λίμνης Γιαννιτσών.
Ο Αλιάκμονας διαθέτει ένα εκτεταμένο Δέλτα, όπου χάρη στη δυσκολία πρόσβασης και στην περιορισμένη ανθρώπινη παρουσία βρίσκουν καταφύγιο πολλά είδη άγριας ζωής. Μεταξύ αυτών, ένα από ελάχιστα ζευγάρια θαλασσαετών που υπάρχουν στην Ελλάδα. Στα νότια του δέλτα του Αλιάκμονα βρίσκεται ο υγρότοπος της Νέας Αγαθούπολης, ένας υγρότοπος γνωστός για τις χιλιάδες πάπιες που φιλοξενεί κυρίως στη διάρκεια του χειμώνα.


ΠΙΝΑΚΑΣ: Τα ποτάμια του Εθνικού Πάρκου σε αριθμούς

Γαλλικός Αξιός Λουδίας Αλιάκμονας

Μήκος (χλμ) 65 380 (76 σε ελληνικό έδαφος) 39 350

Λεκάνη απορροής (km2) 1022 24000 (1614 σε ελληνικό έδαφος) 1409 21200

Μέση ετήσια παροχή (m3/s) 39,5 158 23 73

Ελάχιστη ετήσια παροχή (m3/s) 49 21

Μέγιστη ετήσια παροχή (m3/s) 279 137

Πηγές: ΑΝΕΘ – ΟΡΘΕ 2002, Poulos et.al. 2000.

ΠΗΓΕΣ




Karageorgis Α.P., M.S. Skourtos, V. Kapsimalis, A.D. Kontogianni, N.Th. Skoulikidis, K. Pagou, N. P. Nikolaidis, P. Drakopoulou, B. Zanou, H. Karamanos, Z. Levkov, Ch. Anagnostou, 2005. An integrated approach to watershed management within framework: Axios River catchment and Thermaikos Gulf. Regional Environmental Change (2005) 5: 138–160




Poulos S.E., G.Th. Chronis, M.B. Collins, V. Lykousis, 2000. Thermaikos Gulf Coastal System, NW Aegean Sea: an overview of waterrsediment fluxes in relation to air–land–ocean interactions and human activities. Journal of Marine Systems 25_2000. 47–76